خوش آمدید
اگر شناسه کاربری دارید، خواهشمندیم وارد شوید، اما اگر تاکنون شناسه ای نساخته اید، برایگان به خانواده +۲۰ هزار نفری دادپرور بپیوندید.
حقوق اسلامی
5. روایات لاضرر
دسته ای از روایات دلالت دارند كه حكم ضرر زننده در اسلام جعل نشده و حكم شارع برعدم ضمان موجب ضرر صاحب آن خواهد بود. بنا بر این با حدیث لاضرر حكم برعدم ضمان برداشته میشود. این دسته از روایات فراوانند.مهمترین و مشهور ترین آنها حدیث لاضرر است: عن زرارة عن أبی جعفر(ع) ـ فی...
محمد رحمانی
پیشگفتار
درادامۀ تحقیق در قواعد فقهی، نوبت قواعدی است كه در بارۀ ضمان قهری (لزوم جبران خسارت) بحث میكند. در شماره پیش، قاعدۀ اتلاف مورد رسیدگی قرار گرفت. دراین جا قاعدۀ ید كه از مسوءولیت مدنی (ضمان قهری) بحث میكند مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت و چون مطالب لازم و سودمند...
3 ـ 2 روایات
روایات متعددی از ائمه معصومین (علیهم السلام) نقل شده که مبنای قاعده نفی عسر و حرج قرار گرفته است. این روایات را می توان به دو دسته تقسیم نمود: در دسته نخست، نفی حرج، به عنوان حکمت حکم ذکر شده و در دسته دوم، علت حکم دانسته شده است.
دسته نخست: در تعدادی از روایات، نفی حرج به...
نویسنده:محمدعلی قاسمی
چکیده
قواعد فقهی، گزاره هایی هستند که در بابهای مختلف فقه کاربرد فراوان و در استنباط نهایی احکام تأثیر بسزایی دارند. قاعده نفی حرج، از جمله این قواعد است که با استناد به آن، هرگاه امتثال حکمی برای مکلف، سخت و با مشقت زیاد همراه باشد، آن حکم مرتفع شده و امتثالش لازم...
حسن خدابخشی دانشجوی ارشد فقه و حقوق
عسر در لغت به معنای دشوار گردیدن و حرج در لغت به معنای تنگی و تنگ شدن است. در احکام اسلام، به موجب قاعده نفی عسر و حرج در مواردی نفی احکام اولیه می*شود. بنابراین اگر کسی نتواند نماز را در حالت ایستاده بخواند، می*تواند نشسته بخواند یا اگر نتواند در ماه...
فصل سوم: اشکالات وارده بر قاعده انحلال
اشکال اول:
مهم*ترین اشکال بر قاعدهٔ انحلال، تعارض و منافاه معنای این قاعده است با قاعدهٔ «العقود تابعه للقصود». به این معنا که قصد مقابله مجموع با مجموع که قصد بایع ومشتری است با قصد مقابله جزء با جزء که زبان قاعدهٔ انحلال است متفاوت است. و اکثر...
توسط مژگان خواستار
چکیده
این تحقیق یک بررسی اجمالی پیرامون یکی از مشهورترین و کاربردی*ترین قواعد جاری در ابواب معاملات (فقه و حقوق) است که مورد اعتماد و تصدیق تمامی فقهاء، اعم از امامیه و اهل تسنن (در کلیه*ی مذاهب آن) می*باشد. با جاری ساختن این قاعده در معاملات (اعم از عقود و ایقاعات)،...
نویسنده: قاسم زاده، سید مرتضی (عضو هیات علمی دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری)
از دیرباز، تقصیر به عنوان یکی از پایه های مهم نظری مسوولیت مدنی مورد توجه حقوقدانان و استادان حقوق در نظامهای مختلف حقوقی قرار گرفته است.اختلاف در تعریف و ماهیت آن فراوان و دارای مفهوم شخصی و نوعی...
از میان اقسام قواعد فقهى مربوط به معاملات به معناى عام و از میان قواعد فقهى این بخش اصالة اللزوم انتخاب شد; زیرا اولا بررسى قواعد معاملات بیشتر مورد نیاز است و ثانیا قاعده لزوم از قواعد دیگر فراگیرتر است. هر چند ترتیب منطقى اقتضا مىكند كه اول اصالة الصحه مورد بحث قرار گیرد، ولى چون...
چنانكه در موارد شك در صحت و بطلان عقد نمىتوانیم با تمسك به این حدیث صحت عقد را اثبات كنیم; به عبارت دیگر سلطنت بر مال مىتواند سه معنا داشته باشد:
1- سلطنت به معناى حق انتفاع، این سلطنت براى همه صاحبان اموال، حتى صغار و محجورین، ثابت است.
2- سلطنت بر چگونگى انتفاع، این سلطنت براى محجورین...
از جمله قواعدى كه در استنباط واجتهاد احكام فقهى نقش به سزایى دارد، قاعده «كل حرام مضطر الیه، فهو حلال» مى باشد. این قاعده كه با نام قاعده اضطرار شهرت یافته، از قواعد كاربردى واساسى فقه، به شمار مى آید وتاثیر وكارایى آن در جاى جاى فقه، به چشم مى خورد. به ویژه در حل مشكلات ومعضلات مباحث...
حدیث چهارم
واز روایاتى كه بر این قاعده فقهى دلالت دارد، روایت مفضل بن عمر است. امام صادق (ع) در ضمن حدیث طولانى، پس از بیان این كه تمامى محرمات وواجبات از سوى شارع مقدس بر اساس مصالح ومفاسدى است كه در آنها وجود دارد، مى فرماید:«وعلم مایضرهم فنهاهم عنه وحرمه علیهم ثم اباحه للمضطر، خداوند...
محمد رحمانى
مقدمه در ادامه تحقیق در قواعد فقهى، به بحث درباره قواعدى مى پردازیم كه درباره ضمان قهرى (لزوم جبران خسارت) در فقه وجود دارد. نظر به اهمیت و گستردگى بحث، مقالاتى را به این موضوع اختصاص مى دهیم.
مطالب این شماره كه درباره قاعده اتلاف است، از این قرار خواهد بود:
1 . جایگاه قاعده در...
اعتبار قاعده در نگاه قانون مدنى:
روشن است در قانون مدنى تحت عنوان «من اتلف مال الغیر فهو ضامن» بحثى نشده ولى تمامى كسانى كه درباره قوانین مدنى كتابى نوشته اند مضمون و محتواى قاعده را پذیرفته اند.
زیرا در بحث موجبات ضمان قهرى، اتلاف را یكى از موجبات ضمان شمرده اند. افزون بر آن در مواد...
محمد رحمانى
در شماره پیش بخش اول قاعده اتلاف مورد بررسى قرار گرفت. عناوین مهم آن عبارت بود از:
الف. در بحث از جایگاه قاعده اتلاف ثابت شده كه، اولا: قاعده اتلاف عام بوده و به باب خاصى اختصاص ندارد.
ثانیا: الفاظ آن در آیات و روایت وارد نشده، بلكه بپه اصطلاح از قواعد مصطاده به شمار مى آید.
ب...
ب. گاهى اختلاف قیمت، ناشى از اختلاف آن به حسب زمان است، در این صورت چند احتمال وجود دارد:
1- ملاك، قیمت زمان غصب است.
2- ملاك، قیمت زمان تلف است.
3- ملاك، بالاترین قیمت از زمان غصب تا زمان تلف است.
4- ملاك بالاترین قیمت اززمان غصب تا زمان پرداخت است.
5- ملاك، قیمت زمان مطالعه است...
محمد رحمانى
درادامه بحث از قواعد فقهى مربوط به ضمان قهرى (لزوم جبران خسارت)، نوبت به قاعده على الید رسید.
دربخش گذشته، مطالبى تحت عنوان اهمیت، جایگاه، ادله و موارد استدلال مورد نقدوبررسى قرار گرفت. اینك ادامه آن را با عناوین زیر پى میگیریم:
واژه شناسى قاعده( على الید، ما اخذت، حتى تودیه)...
2. منافع غیر مستوفات فقها در دلالت قاعده على الید برضمان منافع غیر مستوفات اختلاف بیشترى كرده اند. شیخ انصارى در مبحث مقبوض به عقد فاسد پس از نقد وبررسى ادله ضمان منافع،مى نویسد:
درمورد ضمان منافع غیر مستوفات پنج قول وجود دارد:
1. ضمان منافع غیر مستوفات، كه قول بیشتر فقهاست.
2. عدم ضمان...