دسته پنجم پیش فرضها «پیش فرض داد و ستد علوم» است. حوزه معرفتى فقه با سایر حوزه هاى معرفتى چه مقدار داد و ستد داشته، دارد و باید داشته باشد؟ من بر «داد و ستد داشته، دارد و باید داشته باشد» تاكید مىكنم، چون از این حیث دو بحث پیش و بحثهاى توصیه گرانه. (9) در آن قسمت كه مىگوییم چه...
نویسنده : کاتوزیان، ناصر
چکیده
فردگرایان بر این باور بودند که انسان به قراردادهای خویش پایبند است. در حقوق عمومی, قرارداد اجتماعی پایه و مبنای اقتدار عمومی است و در حقوق خصوصی, قرارداد در حکم قانون دو طرف عقد است. این اعتقاد بدین گونه توجیه می شود که قرارداد زاده اراده است و اراده تنها...
3. مفهوم اجتماعی و فردی عقد; نهادینه شدن قرارداد
ستایشگران قرارداد می گویند باید برای آزادی گفتگوی دو طرف, حداقلی در آن تأمین کرد. قراردادی که در آن آزادی نباشد قرارداد نیست. در مقابل این گفته, آنان که از اداره قرارداد طرفداری می کنند, می گویند مفاهیم اجتماعی رفته رفته همه قراردادها را به...
نویسنده : کاتوزیان، ناصر
چکیده: نویسنده مقاله درصدد بیان این نکته است که قانونگرایی مرحلهای است ضروری و باید باشد، امّا کافی نیست، بلکه در ادامه باید به جایی رسید که از دوران نظم به دوران عدالتخواهی هم وارد شویم. به نظر نویسنده محترم، ما اکنون در آستانه چنین تحولی قرار داریم. ایشان از...
نویسنده : کاتوزیان، ناصر
مقدمه
در سالیان اخیر, آنچه بیشتر از هر چیز, فکر مرا مشغول ساخته, یافتن راهی معقول برای مردمی کردن حقوق و نزدیک کردن قواعد آن به نیازهای اجتماعی و خواسته های مردم است; به گونه ای که هم منطق حقوق محترم داشته شود, و هم حقوق با ضرورتهای اجتماعی همراه شود. به بیان...
نویسنده : کاتوزیان، ناصر
تلقی ما از فلسفه فقه مباحثی است که به کلیت فقه میپردازد، و به آن دسته از پرسشهای اساسی که رویاروی کل فقه قرار دارد، پاسخ میدهد; مباحثی که روند کار فقه را در دو حوزه، یکی کل فقه و دیگری کار فقیه بررسی میکند. لذا به گمان ما علم اصول و رجال هم در واقع پس از فلسفه...
تعريف – عادت عبارت است از عرف متداول دريك اجتماع كه آن اجتماع آنرا از لحاظ حقوقي الزام آور شناخته است. اين همان حقوقي است كه بوسيله آداب و رسوم ايجاب گرديده است
Le Jus moribus constitutini .
سابقه تاريخي آن – اگر ما با وجود آن تفوقي كه زندگي نوين براي قانون ميشناسد مطالعه خود را از عادت شروع...
شاید بتوان راه جمع دیگری عرضه کرد: ما در بررسی یک علم، درست است که میگوییم «علم موجود» ولی حقیقت آن علم را، به اصطلاح، در نظر میگیریم. طبیعی است که در فلسفه، علم به آنچه موجود استبه شکل سطحی مطرح نیست، بلکه به روح و حقیقت علم هم نظر داریم. اینجاست که طبیعتا حالت نقادی پیدا میشود. از...
استاد دکتر امیرناصر کاتوزیان
الف: مفهوم عدالت
تعریف عدالت
«عدالت» مفهومی است که بشر از آغاز تمدن خود میشناخته و برای استقرار آن کوشیده است. مشاهده طبیعت و تاریخ رویدادها، و اندیشه در خلقت از دیرباز انسان را متوجه ساخت که جهان، بیهوده آفریده نشده است; هدفی را دنبال میکند و نظمی بر آن...
جدایی دو قلمرو
برای تامین عدالت معاوضی در قراردادها، قواعد و احکامی به چشم میخورد که تمایل طبیعی حقوق را به سوی عدالت نشان میدهد: برای مثال، در قراردادهای معوض، قانون مالیت داشتن هر یک از دو عوض متقابل را شرط درستی عقد میداند تا تعادلی که دو طرف در نظر داشتهاند محفوظ بماند. لزوم تعادل...
نویسنده : اچ.ال.ای.هارت - مترجم: بهروز جندقی**
چکیده
بیگمان اثرگذارترین فیلسوف حقوق در دنیای انگلیسی زبان امروز، اچ. اِل. اِی. هارت است. پروفسور هربرت هارت، استاد کرسی فلسفة حقوق دانشگاه آکسفورد، کتاب معروف خود با عنوان «مفهوم حقوق» را در سال 1961 میلادی منتشر ساخت. این کتاب، فلسفة حقوق را...
روشهای کشف و معیارهای ارزیابی
هنگام پرداختن به نظریههای توصیفی و دستوری، این نکته مهم است که موارد زیر را از هم باز شناسیم: (1) اظهارات مربوط به وضعیت یا جریان معمول اندیشه که قضات در واقع به واسطة آن احکام خود را صادر میکنند، (2) توصیههای مربوط به فرایندهایی که باید دنبال کرد و (3)...
نویسنده : - نویسنده: جان کاتینگهام* - مترجمان: ابراهیم باطنی**- محسن برهانی***
چکیده :
مجازات یکی از قدیمیترین نهادهای بشری است. خصیصه بارز این نهاد، ناخوشایند بودن آن برای کسی است که مورد مجازات قرار میگیرد. این ویژگی فلاسفه را برانگیخته است تا در صدد ارایه توجیهاتی برای آن برآیند.
این...
بازپروری، اصلاح و درمان
یکی از هدفهای تعیین شده برای زندان، «بازپروری» مجرمین است تا با تحمل مجازاتشان دوباره جایگاه خویش را در جامعه به دست آورند. بدیهی است این هدف ارزشمند (گر چه متأسفانه در بسیاری موارد تحقق نیفتاده است) لازمه مجازات مناسب است. پیشبینی میشود یکی از اثرات ناخواسته...
نویسنده : گرجی، ابوالقاسم
چکیده :
چکیده:هدف از نگارش مقاله رابطه حقوق و فقه بیان نسبت منطقی میان مسائل مورد بحث در این دانشها است و الا بدون شک از لحاظ لغوی و اصطلاحی میان آنها تفاوت فاحشی وجود دارد.فقه آگاهی از احکام و دستوراتی است که فقیه بر حسب استنباط خود آن را احکام شارع میداند، و حقوق،...
امانوئل كانت (1802-1724 ) در مرحله نظری همان كار انجام كرد كه روسو در مرحله سیاسی . كانت می گفت آنچه برای نظام سیاسی اصل است برای نظام معرفت نیز اصل خواهد بود .
از نظر فلسفه حقوق كانت مبتكر بزرگی نبود كار وی این است كه با روش متین تعلیمات باستانی مكتب حقوق طبیعی را توضیح و بیان نمود .
مكتب...