پرسش و پاسخ جواز توقیف* سهام* زوج* در مقابل* مهر به* دستور دادستان

[Faranak-Amini]

زوجه* جهت* وصول* مهریه* تعیینی* در سند ازدواج* از طریق* واحد اجرای* ثبت* اسناد و املاك* اقدام* به* اجرای مفاد سند رسمی* مذكور نموده* است . در این* راستا مشارالیها سهام* مربوط به* شوهرش* در شركت* سهامی* خاص* راجهت* توقیف* و فروش* معرفی* نموده ، متعاقبا اداره* ثبت* اسناد و املاك* با تعیین* كارشناس* رسمی* و به* منظورتقویم* ارزش* سهام* تعرفه* شده* و به* استناد ماده* 47 آیین نامه* اجرای* مفاد اسناد رسمی* لازم الاجرا مصوب* 1355 ازدادستان* محترم* دادسرای* عمومی* و انقلاب* شهرستان* مربوطه* درخواست* صدور مجوز لازم* به* عنوان* اداره* اموراقتصادی* و دارایی* و به* منظور ملاحظه* محتویات* پرونده* مالیاتی* متعهد (مؤدی ) و تعیین* ارزش* سهام* جهت* امكان توقیف* آن* را می نماید. حال* آیا چنین* درخواست* و صدور مجوزی* از طرف* دادستان* محترم* مربوطه ، منطبق* باقوانین* موضوعه* می باشد یا خیر؟

 

[حامد عظیمی]

زوجه* جهت* وصول* مهریه* تعیینی* در سند ازدواج* از طریق* واحد اجرای* ثبت* اسناد و املاك* اقدام* به* اجرای مفاد سند رسمی* مذكور نموده* است . در این* راستا مشارالیها سهام* مربوط به* شوهرش* در شركت* سهامی* خاص* راجهت* توقیف* و فروش* معرفی* نموده ، متعاقبا اداره* ثبت* اسناد و املاك* با تعیین* كارشناس* رسمی* و به* منظورتقویم* ارزش* سهام* تعرفه* شده* و به* استناد ماده* 47 آیین نامه* اجرای* مفاد اسناد رسمی* لازم الاجرا مصوب* 1355 ازدادستان* محترم* دادسرای* عمومی* و انقلاب* شهرستان* مربوطه* درخواست* صدور مجوز لازم* به* عنوان* اداره* اموراقتصادی* و دارایی* و به* منظور ملاحظه* محتویات* پرونده* مالیاتی* متعهد (مؤدی ) و تعیین* ارزش* سهام* جهت* امكان توقیف* آن* را می نماید. حال* آیا چنین* درخواست* و صدور مجوزی* از طرف* دادستان* محترم* مربوطه ، منطبق* باقوانین* موضوعه* می باشد یا خیر؟

پاسخ* به* سؤال* مزبور مبتنی* بر پاسخ* به* چند سؤال* مقدماتی* است . اولا، ماهیت* حقوقی* سهام* شركت هاچیست ؟ ثانیا، روش* مناسب* ارزیابی* و توقیف* آنها كدام* است ؟ ثالثا، حدود اختیارات* دادستان* چیست* و این* كه موضوع* مورد بحث* در زمره* اختیارات* دادستان* قرار دارد یا نه ؟ در این* راستا باید گفت : 1 . اصولا باتوجه* به* اصل* شخصیت* حقوقی* شركت های* تجاری* و بر اساس* این* فرض* كه* آورده* شركاء پس از تشكیل* شركت ، متعلق* به* شركت* است* و اموال* شركت* در مالكیت* شركت* به* عنوان* شخص* حقوقی* قرار داردو برخلاف* شركت* مدنی ، شركاء نسبت* به* اموال* شركت* مالكیت* مشاع* نداشته* و حق* عینی* بر اموال* شركت ندارند. حق* شركاء بر شركت* و اموال* شركت* كه* به* صورت* سهام* تجلی* می یابد، از دیدگاه* بعضی* ازصاحب نظران* حقوقی ، نوعی* حق* دینی* تلقی* می شود و از دیدگاه* دیگر، یك* حق* خاص* مابین* حق* دینی* و حق عینی* تلقی* شده* است* و به* هر حال ، بر اساس* مقررات* موضوعه* ایران* در باب* شركت های* تجاری* (همانند ماده 129 ق .ت ) اموال* شركت* را نمی توان* در رابطه* با بدهی* شخصی* شركاء توقیف* نمود; اما سهام* شریك* قابل توقیف* است . سهام* شركت ها با وصف* یاد شده* دارای* مالیت* اعتباری* است* و ارزش* مبادلاتی* آنها مبتنی* بر دارایی* ووضعیت* مالی* شركت* و میزان* سودآوری* آنهاست . از دیدگاه* فقهی* نیز می توان* گفت* شركت* تجاری* یك* تأسیس عقلایی* و یك* قرارداد عقلایی* بین* شركاء با ویژگی ها و احكام* خاص* خود است* كه* بر اساس* عمومات* و قواعدفقهی ، معتبر و لازم* الوفاست* و سهام* آنها مالیت* اعتباری* دارد. 2 . ماده* 47 آیین نامه* اجرای* مفاد اسناد رسمی* لازم الاجرا كه* در سال* 1355 تصویب* و در سال* 1376اصلاح* شده* است* مقرر می دارد: «بازداشت* اموال* متعهد به* تقاضای* متعهدله* صورت* می گیرد و مأمور اجرا باحضور نماینده* دادگستری* و در صورت* لزوم* با حضور مأمور نیروی* انتظامی* و با معرفی* متعهدله* اقدام* به بازداشت* اموال* متعلق* به* متعهد را می نماید و حاضر نبودن* متعهد یا كسان* و خادمینش* و نیز بسته* بودن* محلی كه* مال* در آن* است* مانع* بازداشت* مال* نیست .» موضوع* این* ماده* مال* منقولی* است* كه* در محل* دربسته* قرار دارد و لذا توقیف* سهام* شركت ها كه* حق سهامدار در شركت* محسوب* می شوند، موضوعا خارج* از حكم* مقرر در ماده* 47 مارالذكر هستند. 3 . باتوجه* به* توضیحات* فوق ، توقیف* سهام* شركت ها از نظر ملاك ، همانند توقیف* طلب* متعهد نزدشخص* ثالث* است* ولذا اعمال* ماده* 47 در مورد آن* ضرورت* ندارد و بر فرض* نادرست* كه* قید مذكور در ماده* 47مبنی* بر قرار داشتن* مال* در محل* در بسته* را قید غالبی* دانسته* و حكم* ماده* 47 را شامل* توقیف* سهام* شركت هانیز بدانیم ، حضور نماینده* دادسرا در مرحله* انجام* توقیف ، لازم* می آید نه* در مرحله* ارزیابی* ارزش* سهام ;بنابراین ، استناد به* ماده* 47 آیین نامه* به* منظور درخواست* صدور مجوز از دادستان* جهت* ملاحظه* پرونده مالیاتی* متعهد یا شركت ، صحیح* نمی باشد و ضرورت* قانونی* ندارد. علاوه* بر آن ، استقرا در مقررات* موضوعه نشان* می دهد مورد یادشده* جزو وظایف* یا اختیارات* قانونی* دادستان* پیش بینی* نشده* است* و این* امر از لحاظعملی* و منطقی* هم* ضرورت* ندارد; زیرا اداره* ثبت* می تواند با استعلام* از اداره* دارایی ، صورت* اموال* معرفی شده* و دارایی* شركت* و ارزش* سهام* شركت* در صورت* ارزیابی* آن* توسط ممیزین* مالیاتی* را مطالبه* نموده* و دراختیار كارشناس* تعیین* شده* جهت* ارزیابی* قرار دهد. خلاصه* آن* كه ، باتوجه* به* ماهیت* سهام* شركت ها و مالیت* اعتباری* آنها، توقیف* سهام* شركت ، مشمول* ماده 47 آیین نامه* اجرای* مفاد اسناد رسمی* لازم الاجرا نیست* و در مقررات* موضوعه* صدور مجوز ملاحظه* پرونده مالیاتی* متعهد، جزو اختیارات* دادستان* پیش بینی* نشده* است . علاوه* بر آن ، از لحاظ منطقی* و عملی* ضرورتی برای* این* كار وجود ندارد و اداره* ثبت* می تواند جهت* ارزیابی* و تقویم* ارزش* سهام* مورد نظر، اطلاعات* لازم* را ازاداره* دارایی* استعلام* نموده* و در اختیار كارشناس* قرار دهد یا این* كه* كارشناس ، خود با مراجعه* به* محل* شركت ،با ملاحظه* دفاتر و تراز مالی* شركت* و در نظر گرفتن* دارایی* و اموال* منقول* و غیرمنقول* و دیون* و تعهدات* شركت ،نسبت* به* ارزش گذاری* سهام* شركت* اقدام* نماید. از لحاظ فقهی* نیز می توان* گفت ، با فرض* این* كه* اجرای* ثبت* جزئی* از تشكیلات* حكومت* اسلامی* است* ومقررات* جمهوری* اسلامی* از باب* «الحاكم* ولی* المتنع » این* اختیار را به* آن* اداره* اعطا نموده* تا نسبت* به* توقیف* وفروش* اموال* متعهد مستنكف* از اجرای* مفاد سند رسمی* اقدام* نماید و اذن* در شیی ، اذن* در لوازم* آن* نیزمحسوب* می شود، دایره* اجرای* ثبت* می تواند اطلاعات* لازم* جهت* ارزیابی* ارزش* سهام* را از اداره* دارایی استعلام* نماید و در اختیار كارشناس* قرار دهد. منبع : پرسمان فقهی قضایی- معاونت آموزش قوه قضائیه